Недостигот од клучни лекови ширум светот се претвори во сериозна и тивка здравствена криза. Од терапии за АДХД и антибиотици, до лекови за дијабетес и за управување со болка, милиони пациенти секојдневно се соочуваат со празни полици во аптеките. Лекарите предупредуваат дека ситуацијата само ќе се влошува ако не се преземат итни мерки.
Во Велика Британија, 46-годишната писателка на детски книги, Донија Јусеф, редовно користи лек за АДХД, но речиси секој месец слуша од аптекарите: „Нема на залиха.“ „Без лекот не можам нормално да функционирам,“ вели таа, додавајќи дека тоа е исцрпувачко и вознемирувачко.
Недостигот веќе однел животи. Според Светската здравствена организација, двегодишната Ава Грејс Хоџкинсон починала од сепса во 2022 година поради недостиг од антибиотик. Американската медицинска асоцијација го нарекува ова „итна криза и закана за националната безбедност“.
Причините се комплексни: зголемена побарувачка, ниски цени и зависност од странски производители. Голем дел од производствените капацитети за генерички лекови во САД се надвор од земјата, а во Велика Британија недостиг има кај над 130 лекови. Пандемијата оставила празнини во ланците на снабдување, а зависноста од кинески и индиски фабрики создава дополнителни ризици.
Побарувачката драматично расте и за лекови како Ozempic и Wegovy, кои од дијабетички терапевтски препарати се претвориле во популарни средства за слабеење, што дополнително го отежнува снабдувањето за оние на кои им се навистина потребни.
Генеричките лекови, кои се најевтини, често стануваат финансиски неисплатливи за производителите. „Некои антибиотици чинат помалку од пакување гуми за џвакање,“ вели фармацевтката Ерин Фокс, која две децении ја следи состојбата во САД.
Пациентите се принудени да патуваат од аптека до аптека, да плаќаат поскапо или да делат дозирања за да траат подолго. Во некои земји дури се појавиле протести на пациенти.
И покрај мали подобрувања – во САД во септември биле регистрирани 214 активни недостатоци, најмалку од 2018 година – експертите предупредуваат дека кризата е долгорочна. Здравствените власти веќе работат на стратегии за домашно производство, побрзи лиценци и подобри планови за превенција.
Но за пациентите како Донија Јусеф, секое одложување значи реален проблем во секојдневниот живот: „Секојпат кога ќе слушнам дека лекот повторно го нема, ме фаќа паника. За мене тоа не е политика – тоа е секојдневен живот.“
Не дознавај последен- читај ПРВ.мк
