На 16 септември го одбележуваме Меѓународниот ден за заштита на озонската обвивка — симбол на глобална акција и значаен научен успех. Озонот е клучен за животот на Земјата, а Монтреалскиот протокол е еден од најуспешните меѓународни договори кои ја заштитуваат оваа витална атмосферска бариера. Но, зошто озонот е толку важен и што можеме да направиме за неговата заштита?
Што претставува озонската обвивка?
Озонската обвивка е тенок слој во стратосферата, од 15 до 30 километри над површината на Земјата, кој содржи озон (O₃). Иако е малку присутен, неговата улога е од клучно значење — тој ја апсорбира штетната ултравиолетова (UV-B) сончева радијација и ја штити биолошката разновидност на планетата од сериозни здравствени и еколошки последици.
Каква е состојбата со озонската обвивка?
Во 1974 година научниците открија дека хемикалиите како хлорофлуоројаглеродите (CFCs), кои се користеа во аеросоли и ладилници, ја уништуваат озонската обвивка. Во 1985 година беше откриена и озонската дупка над Антарктикот, што предизвика глобален аларм.
Монтреалскиот протокол — глобален успех
За да се спречи натамошното уништување, во 1987 година 198 земји потпишаа Монтреалски протокол, кој предвидува постепено укинување на супстанци кои штетат на озонот. Со текот на годините, договорот се прошири и преку Кигали амандманот во 2016 година, кој го опфати и намалувањето на хемикалиите што придонесуваат за глобално затоплување.
Денешна слика и перспектива
Според последните научни податоци, озонската дупка над Антарктикот се намалува, а целосно заздравување се очекува во следните децении. Овој успех е уникатен пример за тоа како меѓународната соработка и научната основа можат да придонесат за решавање на сериозни еколошки проблеми.
Како бизнисите и поединците можат да помогнат?
Компаниите можат да ја намалат употребата и емисиите на штетни гасови преку воведување системи за еко-управување и ревизија. Граѓаните можат да избираат производи без опасни супстанци и да придонесат кон правилно отстранување на уреди што содржат озон-девастирачки гасови.
Темата на 2025 година: Од науката до глобална акција
Оваа година се одбележува и 40-годишнината од Виенската конвенција, која е основа на Монтреалскиот протокол. Темата ја нагласува важноста на научните сознанија и нивната примена преку глобална соработка и одговорно дејствување.
Што можеме да направиме?
Избирајте производи со ознака „Ozone Friendly“, редовно сервисирајте ја ладилната и климатската опрема и поддржувајте политики што го штитат озонскиот слој. Со секојдневни, малечни чекори, сите можеме да придонесеме кон зачувување на нашата планета.
