Во Македонија, еколошките прекршувања, како пожари, загадени реки или диви депонии, ретко се третираат како кривични дела. И покрај тоа што директно го загрозуваат здравјето и животот на граѓаните, тие најчесто се сметаат за изолирани инциденти или прекршоци, а постапките остануваат отворени без судска разрешница.
„Дивите депонии, складиштата за електронски отпад – има многу активни предмети, но како општество сè уште не сме подготвени за целосно постапување по кривични дела од овој тип“, вели Јанко Стојановски, главен инспектор во Одделението за криминалистичка полиција. Проблемот, според него, е и во недоволно развиената законска рамка за екокриминал, што резултира со дела кои остануваат меѓу прекршок и кривично дело без јасна квалификација и ограничена одговорност.
Недостигот од човечки капацитети во правосудството ја отежнува специјализацијата за сложени области како еколошкиот криминал – од предвидени 639 судии, работат само 392. Центарот за правни истражувања и анализи посочува дека од 2021 до 2024 година, најголем дел од предметите се за незаконит риболов (56%) и мачење на животни (30%), додека само 7% се поврзани со загадување на животната средина.
Пожарите, кои создаваат отровна почва и потенцијална опасност за нови градби, најчесто се водат како „предизвикување општа опасност“, а не како посебни еколошки кривични дела, што значи дека тие речиси никогаш не се санкционираат како еколошки криминал.
Ресурсите за борба против екокриминалот се ограничени – Државниот инспекторат за животна средина располага со буџет од 37 милиони денари и само 13 инспектори на терен, што е далеку помалку од примерот во Словенија, каде инспекторатот располага со околу 10 милиони евра.
Со овие ограничувања – недоволна законска рамка, малку инспектори, ограничен буџет и институционална немоќ – уништувањето на природата речиси секогаш останува неказнето, додека последиците од загадувањето се чувствуваат секојдневно.
