Двата најмоќни играчи во светот на брзата мода – „Шеин“ и „Тему“ – се соочуваат со невиден притисок во САД, откако американски политичари побараа темелна истрага за нивните деловни практики. Компаниите кои стекнаа милиони корисници со агресивни попусти и неверојатно ниски цени, сега се обвинети за кражба на интелектуална сопственост, продажба на фалсификати, небезбедни производи и дури можни форми на принудна работа.
Во Тексас, државниот обвинител Кен Пакстон веќе отвори постапка против „Шеин“, следејќи го примерот на европските земји кои во последно време алармираа за сомнителните практики на овој моден гигант. Паралелно, сенаторот Том Котон побара федерална истрага и за „Шеин“ и за „Тему“, опишувајќи ги како платформи кои со крадени дизајни и масовно производство ги уништуваат американските компании.
„Шеин“ објави дека е подготвен да соработува со властите и дека ги сфаќа сериозно сите обвинувања, но избегна да го коментира повикот за национална истрага. Иако формално регистриран во Сингапур, речиси целата продукција на компанијата се одвива во Кина, каде што брендот го направи својот нагол подем.
Според Котон, по укинувањето на „de minimis“ правилото од страна на Доналд Трамп, милиони пакети од Кина сега подлежат на нови контроли и царини, што отвора „совршена можност“ за откривање на неправилности. Тој тврди дека и „Шеин“ и „Тему“ преплавиле пазар со производи кои често претставуваат директни копии на оригинални модни дизајни, продавани по цени што уништуваат цела индустрија.
Голем број дизајнери со години алармираат дека за само неколку дена по појавата на нивна нова колекција, на апликацијата на „Шеин“ никнуваат речиси идентични модели – за вртоглаво ниска цена. Според документите до кои дошол Котон, овие случаи не се изолирани, туку дел од долготрајна пракса.
Сенаторот дополнително го обвинува „Тему“ дека дозволува продажба на „софистицирани фалсификати“ кои ги наведуваат корисниците да мислат дека купуваат оригинални производи. Американски истражувања укажуваат дека значителен дел од артиклите купени од овие две платформи можеби се фалсификувани.
Но скандалите не застануваат овде. Обвинителот Пакстон предупреди на извештаи дека „Шеин“ можеби користи принудна работа, небезбедни материјали и измамни маркетинг тактики. Брендот одамна е под лупа и поради огромното количество отпад и загадување што го создава индустријата на брза мода, како и поради условите во кои работат работниците што ги шијат овие евтини артикли.
Истрагата ќе провери дали „Шеин“ ги прекршува законите на Тексас со користење опасни материјали, нетранспарентно етикетирање и можно манипулирање со податоците на корисниците. Пакстон порача дека нема да дозволи неконтролирана странска стока да ги загрози здравјето и безбедноста на американските граѓани.
Проблемите се шират и надвор од САД. Европската Унија исто така ја следи ситуацијата, откако француските власти открија дека на платформите се нудат контроверзни производи, меѓу кои и забранети категории. „Тему“ во Франција е под истрага поради содржини што можат да бидат штетни за младата публика.
Пакстон дури обвини и други технолошки компании, како „Роблокс“, дека ги кршат безбедносните стандарди, иако тие категорично ги негираат обвинувањата.
Сето ова ја отвора клучната дилема: колку навистина чини едно евтино парче облека? Дали цената од 12 долари е реална, ако зад неа се кријат можни злоупотреби, загадување, копирање на туѓ труд и нарушување на работничките права? Секоја нова истрага и секоја нова објава од американските и европските власти фрла дополнителна сенка врз светот на брзата мода, кој одамна работи на раб на етичноста и законите.
