Соединетите Американски Држави повторно ја потврдија својата недвосмислена позиција против какви било територијални прекројувања или поделби на Западен Балкан. Вашингтон јасно става до знаење дека нема да поддржи политики што би довеле до промена на етничката или политичката структура на регионот.
Оваа определба е вградена во Законот за овластување за национална одбрана на САД за 2026 година, кој неодамна беше потпишан од претседателот Доналд Трамп. Документот претставува стратешка рамка за американското дејствување во регионот, со фокус на безбедноста, демократијата и евроатлантската ориентација.
Западен Балкан – стратешки важен регион за Европа
Во законот се нагласува значењето на шесте земји од Западен Балкан – Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија – како мултиетнички и плуралистички општества, чија стабилност е од клучно значење за мирот во Европа.
САД најавуваат продолжена поддршка за јакнење на демократските институции, владеењето на правото и економскиот развој, со цел да се спречи повторно разгорување на етнички тензии и политичка нестабилност.
Русија и Кина како ризик за регионалната независност
Американските власти ја посочуваат енергетската зависност од Русија и растечкото политичко и економско влијание на Кина како главни фактори што го поткопуваат суверенитетот на земјите од регионот и го забавуваат нивниот пат кон Европската Унија.
Законот предвидува можност за воведување санкции против поединци, организации или политики што претставуваат закана за мирот, безбедноста и територијалниот интегритет на која било земја од Западен Балкан.
Засилен мониторинг и извештаи од Стејт департментот
Стејт департментот ќе има обврска редовно да поднесува извештаи за активностите на Русија и Кина во регионот. Овие анализи ќе опфаќаат:
- операции за политичко и медиумско влијание
- обиди за мешање во изборни процеси
- поддршка на радикални или дестабилизирачки актери
Воедно, ќе се оценува подготвеноста на НАТО и локалните институции да се спротивстават на ваквите закани, како и ефектите од американските фондови за борба против злонамерно влијание.
Демократски стандарди и безбедносни прашања
Документот изразува загриженост за состојбата со демократијата во Србија, особено по неодамнешните парламентарни и локални избори. Истовремено, се нагласува важноста од напредок во спроведувањето на Бриселско-Охридскиот договор меѓу Белград и Приштина.
САД ја потврдуваат и својата поддршка за продолжување на мисијата ЕУФОР Алтеа во Босна и Херцеговина, како клучен фактор за зачувување на безбедноста.
Економија, инвестиции и енергетска диверзификација
Законот предвидува и засилување на економската соработка, зголемени инвестиции и продлабочување на трговските врски со земјите од регионот. Посебен акцент се става на:
- намалување на зависноста од руски енергенси
- диверзификација на енергетските извори
- поддршка за транзиција кон почиста и поодржлива енергија
Со поддршка од двопартискиот консензус во Конгресот, САД ја зацврстуваат својата долгорочна стратегија за стабилен, демократски и отпорен Западен Балкан, во време на зголемени геополитички предизвици.
