Министерот за финансии на САД, Скот Бесент, минатата недела го претстави првиот магнет за ретки земни метали произведен во САД за последните 25 години, во рамки на обидот на Америка да ја намали зависноста од Кина. За „Фокс бизнис“, Бесент го нарече овој успех доказ дека САД го кршат „кинескиот стисок врз синџирот на снабдување“ и дека земјата „конечно повторно станува независна“.
Крајот на кинеската доминација во преработката и производството на овие стратешки важни материјали е клучен приоритет за администрацијата на Трамп, која планира враќање на индустријата на американско тло преку царини и економски мерки.
Зошто ретките земни метали се критични
Ретките земни метали се неопходни за производство на полупроводници, батерии, електрични мотори и модерно оружје. Кина контролира приближно 70% од глобалното рударство и над 90% од светскиот капацитет за преработка, што ѝ дава огромна стратешка предност. Во 2024 година, САД увезле 80% од овие материјали, а за некои од нив, како диспрозиумот и самариумот, кинеската доминација достигнува и 99%.
Овие метали се користат во електрични мотори за автомобили, генератори за ветерни турбини, мобилни телефони и нуклеарни реактори, како и во системи за водечка воена технологија.
Американскиот одговор на кинеската доминација
По ограничувањето на кинескиот извоз поради американските царини, администрацијата на Трамп потпиша договори со Австралија, Малезија, Камбоџа и Јапонија за алтернативни извори. Во јули, Пентагон стана најголем акционер на MP Materials, кој управува со најголемиот американски рудник во Маунтин Пас, Калифорнија, а планот е да се отвори нов објект „од рудник до магнет“ за производство на магнети критични за борбените авиони Ф-35, беспилотни летала и подморници.
Министерството за внатрешни работи најави инвестиции во компании што се занимаваат со критични минерали, со цел да се создаде сопствен суверен фонд за забрзување на производството.
Предизвици и неизвесност
Историски, напорите на САД за домашно производство беа отежнати од намалување на цените од страна на Кина, што правеше проектите непрофитабилни. Експертите предупредуваат дека потребни се години за да се намали зависноста од Кина.
„Не е предоцна за САД, но сега е потребна акција“, заклучува Сајмон Мурс, извршен директор на Benchmark Mineral Intelligence.
Денес, трката за обезбедување стабилни синџири на снабдување само се забрзува, а администрацијата на Трамп оптимистички најавува: „За околу една година ќе имаме толку многу критични минерали и ретки земни метали што нема да знаете што да правите со нив“.
Сепак, експертите потсетуваат дека САД нема да можат веднаш да бидат целосно независни, бидејќи отворањето рудници и изградбата на капацитети за преработка бара време.
