ПРВ.мк
Македонија

(ФОТО) Заборавената велешка порцеланка, Гигант на македонскиот дизајн оставен да пропадне - кој ли е виновникот?

(ФОТО) Заборавената велешка порцеланка, Гигант на македонскиот дизајн оставен да пропадне - кој ли е виновникот?
Kristal

Во Ликовниот салон во Велес е отворена изложбата „Порцелановите луѓе“, која ја раскажува историјата на некогашниот индустриски гигант „Порцеланка“ – Југопорцелан „Борис Кидрич“, кој постоел од 1954 до 2003 година и вработувал до 4.000 луѓе. На изложбата се претставени околу 300 предмети, сервиси за кафе и чај, украсни предмети и изработки на дизајнери и декоратери кои преку речиси пет децении ја обликувале продукцијата на фабриката.

Историски достигнувања и иновации Во 1955 година, „Порцеланка“ беше првата фабрика во Југославија што вработи индустриски дизајнер. Од 1960-тите, фабриката произведувала сервиси со барокни мотиви и 18-каратно злато, кои беа баран производ на домашниот и странскиот пазар. Според Јасмина Намичева, авторка на проектот, дизајнерите и работниците вложиле огромна креативна енергија, често невидлива за јавноста, бидејќи во социјалистичката епоха се славела колективната продукција, додека индивидуалниот авторски потпис бил потиснат.

Преживување на меморијата низ изложбата Проектот ги претставува и личните приказни на илјадници работници, декоратери и дизајнери кои создавале предмети што завршиле во домовите на милиони семејства. Изложбата, како што објаснува Намичева, ги презентира и разочарувањата од запустените фабрички хали, како и неизвршените исплати на работниците, создавајќи амбиент што потсетува на состојбата во фабриката.

Дизајнерите и нивните дела Меѓу позначајните дизајнери се Тодор Јованов, Сузана Георгиева-Зафирова, Војко Јаневски, Сута Даева-Тодоровска, Гавро Петрушев, Благородна Николова и Милан Терзовски. Според историчарот Кирил Пенушлиски, изложбата има особено значење бидејќи ја сочувува историјата на индустрискиот дизајн во Македонија и трансформира производите на „Порцеланка“ во културни артефакти.

Уникатни сервиси и глобален одзив Преку изложбата се претставени и најпознатите евергрин сервиси за кафе и чај, инспирирани од западни модели и богато декорирани со сцени од „Ромео и Јулија“ и други барокни мотиви. Златните детали биле изработувани со 18-каратно злато од Мајданпек, Србија. Овие сервиси беа високо ценети и барани, а велешкиот производ бил верна копија на венецијанскиот.

Поддршка и соработка за зачувување на наследството Проектот е реализиран преку здружението „Архифакт“ од Скопје, во соработка со Народниот музеј од Велес и Државниот архив – Подрачна единица Велес, со поддршка од Министерството за култура. Преку изложбата се отвора врата кон сеќавањата и културната историја на индустрискиот дизајн, со цел „Порцеланка“ да не биде заборавена од идните генерации.

Escape