Проектот за модернизација на железницата Белград–Будимпешта, што се спроведува во соработка со Кина, се покажува како далеку поскап отколку што беше првично предвидено. Според истражувањето на српскиот портал Нова.рс, цената по километар на одделните делници е значително зголемена, а дел од планираните работи – изоставени.
🔹 Цени што растат од делница до делница
Досега, просечната цена по километар изнесува:
- 14,9 милиони долари на делницата Стара Пазова – Нови Сад,
- 13,8 милиони долари за Белград – Стара Пазова,
- 11,6 милиони долари за Нови Сад – Келебија.
Тоа значи дека и покрај различната конфигурација на теренот и предвидените работи, трошоците енормно растеле од делница до делница.
🔹 Анекси и дополнителни трошоци
Иако Комерцијалниот договор за делницата Нови Сад – Келебија бил потпишан за 1,1 милијарда долари, досега веќе се потрошени 1,25 милијарди долари, а се подготвува и нов анекс за дополнителни 160 милиони долари. Тоа го доведува вкупниот износ на скоро 1,4 милијарди долари – со тенденција за понатамошно зголемување.
Истовремено, за делницата Белград – Стара Пазова, цената од иницијалните 367 милиони долари се зголемила на 475,3 милиони долари по седум анекси, што претставува скок од речиси 30% во однос на почетниот износ.
🔹 Пропуштени обврски и технички недостатоци
Документацијата открива и сериозни недостатоци во изведбата. На пример, иако во проектната задача од 2017 година било предвидено испитување и санација на мостови, решавање на одводнување, хидраулични проверки и поставување звучни бариери – тие не биле спроведени.
Проектантот CIP не ги вклучил овие елементи во финалната верзија, на барање на Железничката инфраструктура на Србија. Наместо тоа, се предлага тие обврски да бидат префрлени во нова фаза – што значи дополнителни трошоци и доцнење.
🔹 Политички притисоци и сомнителни одлуки
Документите откриваат и комуникација меѓу тогашната вицепремиерка Зорана Михајловиќ и шефот на кабинетот на претседателот на Србија, во која се тврди дека е постигнато намалување на цената за 147 милиони евра. Но, во пракса, наместо поевтинување – следуваа нови анекси и уште поголеми трошоци.
🔹 Кој плаќа за пропустите?
И покрај тоа што дел од предвидените работи не се извршени, цените по километар остануваат рекордно високи. Тоа отвора прашања за транспарентноста, квалитетот и контролата на проектите што се финансираат со државни (или заемски) пари.
Со оглед на тоа што проектот е дел од поголемата иницијатива за Кинески економски појас и е финансиран делумно преку кинески кредити, долгорочната цена за Србија ќе се мери не само во милиони долари, туку и во зависност од условите на отплата и одржување на оваа инфраструктура
