Романија повторно го покренува прашањето за враќање на 90 тони злато што ѝ било предадено на тогашна царска Русија во 1916 година, за време на Првата светска војна. Вредноста на златото денес се проценува на околу 8 милијарди евра, а романските власти велат дека враќањето на оваа резерва претставува морална обврска кон предците и идните генерации.
Потегот го иницираше Кристијан Паунеску, советник на гувернерот на Националната банка на Романија, кој истакна дека Романија не се откажала од ова барање и дека со децении се користат сите дипломатски канали за решавање на спорот.
Историска позадина
Во 1916 година, соочена со закана од колапс по германската окупација на Букурешт, романската влада донела одлука да го испрати националното злато, заедно со културни артефакти и кралски накит, во Русија на чување. Вкупно биле испратени 91,5 тони злато.
По Октомвриската револуција и падот на царизмот, болшевиците одбиле да го вратат златото, со образложение дека новата власт не ги признава обврските на старата империја. Романија никогаш не го добила назад.
Дипломатски обиди
Во 2003 година, Русија и Романија потпишаа договор за формирање заедничка комисија која треба да го разгледа прашањето. Според Паунеску, руските експерти ја потврдиле автентичноста на договорот од 1916 година, но потоа преговорите биле замрзнати, особено по почетокот на руската инвазија на Украина во 2022 година.
Политички ставови и европска поддршка
Конзервативниот европратеник Еуген Томац поднесе барање до Европскиот парламент, барајќи од Русија враќање на златото. Барањето беше поддржано од сите европски партии, но засега нема конкретни резултати.
Можна алтернатива: руските замрзнати средства
Во услови кога дијалогот со Русија е замрен, во Романија се разгледува можноста за делумно обештетување преку користење на замрзнатите руски средства во Европа, акумулирани поради санкциите поради инвазијата врз Украина. Засега, тие средства се користат само за поддршка на Украина, но не се исклучува отворање на ова прашање и за романското злато.
Што понатаму?
Министерството за надворешни работи на Романија потврди дека прашањето останува отворено и дека земјата има намера да го продолжи работењето на мешовитата комисија со Русија штом тоа го дозволат политичките околности.
И покрај изминатиот век, романската јавност и институциите не го забораваат златото што, како што велат, им било „позајмено за чување, а не подарено“ – и прашањето, според нив, останува живо и легитимно.
