ПРВ.мк
Свет

Мировен план за Газа: Прекин на огнот или само пауза пред нов конфликт?

Мировен план за Газа: Прекин на огнот или само пауза пред нов конфликт?

Додека по улиците на Газа се слави прекинот на огнот, аналитичарите предупредуваат: најтешките прашања од мировниот план допрва доаѓаат.

Иако постигнатиот договор, под покровителство на САД, означи клучна прва фаза – прекин на огнот и ослободување на заложници – голем дел од планот останува нејасен. И тоа не е случајно. Според преговарачите, токму нејасноста овозможила двете страни – милитантниот Хамас и израелската десничарска влада – воопшто да се согласат.

Но, таа нејасност исто така остава отворени критични прашања што можат да ја урнат целата рамка за мир.

Дали Израел навистина ќе се повлече од Газа?

Договорот предвидува постепено повлекување на израелските трупи во три фази, условено со ослободување на заложници, распоредување на меѓународни сили и формирање нова преодна палестинска власт.

Моментално, израелската армија се повлекла до т.н. „жолта линија“ – внатрешна граница што сепак ги држи израелските сили во контрола на околу половина од Појасот Газа. Конечното повлекување би се случило дури по исполнување на сите услови – но без прецизен временски рок.

Дополнително, останува отворено прашањето за тампон-зоната. Израел во последниот договор ја прошири на длабочина до 1.100 метри, што покрива околу 17% од територијата на Газа – со последици по цивилните заедници и земјоделската економија.

Кои се „меѓународните стабилизациски сили“ – и дали воопшто се изводливи?

Планот предвидува распоредување на меѓународни стабилизациски сили (МСФ) кои ќе ги обезбедуваат границите на Газа, ќе соработуваат со Израел и Египет, и ќе помагаат во обука на нова палестинска полиција.

Но, без јасен мандат или согласност од сите палестински страни – особено Хамас – оваа точка останува под знак прашање. Египет, на пример, предложи присуство на американски војници, додека Германија одби да испрати персонал. Франција понуди учество, но без детали.

Што ќе се случи со Хамас?

Иако мировниот план говори за целосна демилитаризација на Газа, тој не нуди конкретни механизми, ниту временски рок. Во меѓувреме, борците на Хамас веќе почнале да воспоставуваат контрола во Газа, борејќи се со ривалски групи.

Според извештаите, Трамп дал „одобрение за одреден временски период“ за Хамас да ја преземе таа улога, со цел да се избегне хаос во уништената територија.

Но, иако Хамас можеби ќе се повлече како вооружена група, нивното политичко влијание веројатно ќе остане, што носи дополнителна нестабилност во идните чекори.

Кој ќе го следи спроведувањето на договорот?

Со толку многу отворени прашања, планот ќе бара постојан меѓународен надзор и притисок. Стравувањата се дека, доколку САД ја изгубат мотивацијата или вниманието, израелските тврдокорни струи може повторно да доминираат со воена опција.

„Доколку САД не останат целосно ангажирани, ризикуваме планот целосно да пропадне,“ предупредуваат од тинк-тенковите ЦСИС и Меѓународната кризна група.

Заклучок: Прекин на огнот – да, но мир? Не толку брзо

Иако прекинот на огнот носи надеж за цивилите во Газа и Израел, долгиот пат кон стабилен и праведен мир допрва започнува. Без јасен план за демилитаризација, без реална визија за палестинска државност, и без силен надворешен притисок – ризикот од нова ескалација останува сериозен.

Escape