Украина, земја која веќе трета година јуначки ѝ се спротивставува на бруталната руска агресија, денес се соочува со сериозна внатрешна закана – закана која не доаѓа од Москва, туку можеби токму од врвот на власта во Киев. Додека војниците гинат за демократија и европска иднина, политичкото раководство презема чекори кои сериозно ги загрозуваат токму вредностите за кои се води оваа војна: независноста на институциите, борбата против корупцијата и владеењето на правото.
Во тој контекст го пренесуваме специјалниот едиторијал на редакцијата на Kyiv Independent, независен украински интернет-медиум кој се етаблира како еден од најважните извори на информации за време на војната – со јасна определба за професионално, слободно и истражувачко новинарство.
Како што веќе објави и „Јутарњи“, украинскиот парламент донесе закон кој, според критичарите, би можел сериозно да ја поткопа борбата против корупцијата и да ги наруши шансите на Украина за приклучување во Европската Унија. За законот да стапи во сила, потребен беше потпис од претседателот Володимир Зеленски – а Kyiv Independent тврди дека тој веќе го потпишал.
Нов закон – удар врз антикорупциските институции
Новиот закон го става независното Национално антикорупциско биро на Украина (НАБУ) и Специјалното антикорупциско обвинителство (САП) под надзор на Главниот државен обвинител – кој го именува претседателот Зеленски.
Првпат од почетокот на руската инвазија во 2022 година, граѓани низ цела Украина се собраа на спонтани протести, вклучувајќи и голем собир пред кабинетот на Зеленски во Киев.
Специјален едиторијал на Kyiv Independent
„Предупредувавме за опасноста од авторитарен зафат. Денес тоа го гледаме во реалноста“, започнува текстот на украинскиот портал.
Според новиот закон, Главниот обвинител – познат по својата зависност од власта – ќе ги надгледува антикорупциските истраги. Тоа е целосен пресврт на системот кој беше воспоставен за да биде независен од другите тела за спроведување на законот.
Во реалноста, ова значи дека кабинетот на Зеленски ќе може да ги запре истрагите со еден телефонски повик. Овој потег не е изолиран инцидент, туку дел од поширока репресија.
Рации и заплашувања
Гласањето за законот во парламентот уследи по невиден бран рации во домовите на десетици службеници на НАБУ – со изговори кои се движеле од обвиненија за трговија со дрога до сообраќајни незгоди од пред четири години. Директорот на НАБУ изјави дека некои од рациите биле насилни. Локални медиуми јавуваат дека агенти на безбедносната служба присилиле истражител од НАБУ да ги отвори очите за да го отклучат неговиот телефон со препознавање на лице.
„Оваа пресметка ја спроведуваат телата за спроведување на законот, законодавците и луѓето под контрола на Зеленски. Нема сомнеж кој стои зад ова“, пишува редакцијата.
„Претседателот Зеленски донесе одлука да ги поткопа демократските институции на Украина во обид да ја прошири својата лична моќ.“
Непријатни за политичката елита
Текстот продолжува: „Зошто сега? Антикорупциските институции му пречеле на политичкиот естаблишмент – како што и треба да му пречат. Тие ги истражуваа пратениците од партијата на Зеленски, па дури и негови блиски соработници. Пред неколку недели го истражуваа и неговиот личен пријател, поранешниот заменик премиер Олексиј Чернишов, осомничен во случај на нелегално одземање земјиште.“
„Со други зборови, ги вршеа токму задачите за кои беа основани: независно истражување на корупцијата на високо ниво.“
Kyiv Independent потсетува дека антикорупциската инфраструктура беше создадена по Евромајданската револуција од 2013 година и претставува симбол на победата на демократскиот, проевропски правец, кој го собори корумпираниот проруски режим.
Воена позадина како алатка за репресија
„Воената позадина им оди во прилог“, тврди Kyiv Independent. „Во услови на воено вонредно состојба нема избори, а – можеби уште поважно – ниту улични протести. Многу од најактивните и најгласни украински патриоти или се на фронтот или загинале.“
Апел до Европа и САД
Потоа се обраќаат кон Западот:
„Западот мора да го искористи својот влијание за да помогне Украина да остане демократија. Историски гледано, западните партнери – САД и ЕУ – беа клучни во поттикнувањето на украинските власти на реформи, особено во секторот на борбата против корупцијата и правосудството, условувајќи ја финансиската помош со напредок.“
„Западот не смее да ја остави демократијата во Украина како нешто за ’по војната’.“
„Сè уште не е доцна за интервенција. Можно е да се изврши притисок врз украинското раководство на начин што ќе ја заштити демократијата, а нема да ја загрози одбраната од Русија“, апелираат од Kyiv Independent.
„Секој искрен поддржувач на Украина во западните влади мора да ѝ сигнализира на украинската власт дека ова враќање назад е забележано и дека нема да помине без последици. Кој е следен на мета? Независните медиуми. Украинската демократија сè уште може да се спаси. Во мирно време, оваа одговорност би ја носел украинскиот народ. Но денес, Украинците се борат – и умираат – и за Европа и за слободниот свет. Ќе ја држи ли Западот линијата за нас?“, завршува едиторијалот на Kyiv Independent.
