Масовни протести го зафатија центарот на Киев откако претседателот Володимир Зеленски потпиша контроверзен закон што значително ги менува правилата во борбата против корупцијата.
Новата регулатива му дава засилени овластувања на Генералниот обвинител, дозволувајќи му директно влијание врз работата на две клучни антикорупциски тела – Националното биро за борба против корупцијата (НАБУ) и Специјализираното обвинителство за борба против корупцијата (САТ).
Граѓаните излегоа на улиците извикувајќи „Вето на законот!“, обвинувајќи ја власта дека се обидува да ја поткопа автономијата на институциите кои се бореа со корупцијата во државниот врв.
Закон кој предизвика политички земјотрес
Критичарите велат дека законот претставува опасен чекор кон централизирање на власта, особено во контекст на воената состојба во земјата, кога нема можност за редовни избори и јавен притисок.
Европската унија официјално ја осуди одлуката, нарекувајќи ја „сериозен чекор назад“. Од Брисел потсетуваат дека борбата против корупцијата е еден од главните предуслови за пристапување на Украина кон ЕУ.
Одлуката, исто така, дојде во момент кога две лица од НАБУ беа приведени поради сомнежи за поврзаност со Русија, а други вработени беа под истрага за различни неправилности.
Првпат ваков отпор од почетокот на инвазијата
Ова се најголемите јавни протести во Украина од почетокот на руската инвазија во 2022 година. До сега, воената ситуација делуваше како фактор што го потиснуваше секое отворено политичко несогласување.
„Законот се донесе премногу брзо и без консултација со јавноста. Очигледно е дека станува збор за координиран потег“, изјави 26-годишната Анастасија за АФП, една од демонстрантките.
На социјалните мрежи, бројни јавни личности во Украина законот го нарекоа „предавство“ и „удар врз правната држава“.
Зеленски под зголемен притисок
Претседателот Зеленски беше избран во 2019 година со јасно ветување дека ќе се бори против системската корупција. Но, шест години подоцна, растат критиките за тоа дека неговата администрација не само што не успева да го искорени проблемот, туку и дека ги задушува институциите кои се обидуваат да го направат тоа.
Минатата недела, Зеленски изврши реконструкција на воениот кабинет, потег што дополнително ги зголеми сомнежите дека тој се обидува да ја централизира власта во своите раце. Воената состојба, исто така, значи дека претседателските избори кои требаше да се одржат оваа година – се одложени на неопределено време.
Ризик за евроинтеграциите и западната помош
Борбата против корупцијата не е само внатрешно политичко прашање – тоа е еден од главните услови за пристап до финансиска помош од западните партнери и за продолжување на процесот на приближување кон ЕУ.
Ако Украина не покаже вистинска посветеност на реформите и независноста на институциите, постои реална опасност од намалување или условување на странската помош, што би било удар за земја која веќе трпи тешки последици од војната.
