Транспортните здруженија од Западен Балкан предупредуваат дека новите шенген правила за влез и излез може целосно да го блокираат товарниот сообраќај кон ЕУ, со директен удар врз синџирите на снабдување. Според нив, ако до 15 јануари не се обезбеди решение пред „критичниот“ 10 април, се очекуваат блокади на товарните терминали на граничните премини. Претседателот на здружение за меѓународен транспорт, Неѓо Мандиќ, истакна дека без промена „99,9%“ од возачите од Србија, БиХ и Северна Македонија ќе останат пред рампата.
За што станува збор? Спорот не е во забрана за стока, туку во дигитализација и построга, автоматизирана примена на правилата за краток престој во Шенген. Досега рачните проверки и печатите во пасошите оставаа простор за различни толкувања, но новиот систем електронски го регистрира секое влегување и престој во реално време, без исклучоци.
Датумот 10 април се третира како пресвртница, кога системот треба да стане целосно оперативен на надворешните граници на Шенген. За превозниците, ова значи дека професионалните возачи ќе се третираат како „обични патници“, а секое поминување на територијата ќе се брои строго, што значително го ограничува бројот на легални работни денови.
Последици за транспортот: Здруженијата предупредуваат дека со новите правила возачите „ефективно имаат само 9 до 10 работни дена“ месечно, што не дозволува економски одржлив транспорт, ниту за возачите, ниту за компаниите. Поради тоа, дел од возачите би можеле да бараат работа во фирми од ЕУ, додека балканските компании би останале без кадар.
Проблемот се дополнува со веќе постоечките чекања на границите, каде колони во одредени денови достигнуваат и до три дена, што дополнително ја „јаде“ работната недела.
Барања на превозниците: Тие не бараат укинување на контролата, туку посебен режим за професионални возачи, кој ќе ги разликува од туристите. Предложени се решенија како посебен работен престој или исклучок за професионални возачи, со што би се зачувала законската рамка за краток престој, а транспортот ќе остане функционален.
Ризик за Северна Македонија: Потенцијалното закочување на камионите не влијае само на транспортниот сектор, туку и на снабдувањето со индустриски суровини, храна и лекови. Ако товарните терминали останат затворени, цените и достапноста на стоки ќе се почувствуваат низ целата економија.
Следните недели ќе бидат критични за тоа дали државата, коморите и регионалните здруженија ќе успеат да издејствуваат практично решение пред април, или Балканот ќе ја дочека пролетта со сериозни тешкотии во транспортот и снабдувањето.
