Парламентот на Србија усвои специјален закон со кој се овозможува забрзано уривање на делумно разурнатата зграда на поранешниот Генералштаб на Југословенската армија, еден од најпознатите симболи на НАТО-бомбардирањето во 1999 година. На местото на овој историски објект, кој се наоѓа во срцето на Белград, е планирана изградба на луксузен хотел поддржан од Џеред Кушнер, зетот на поранешниот американски претседател Доналд Трамп.
Проектот, кој го промовира српската влада како значајна странска инвестиција, веќе предизвика бурни реакции во јавноста и кај стручната фела, отворајќи прашања за политичко влијание, уништување на културното наследство и транспарентност на институциите.
Од симбол на отпорот – до терен за бизнис
Зградата на Генералштабот, тешко оштетена за време на воздушните напади на НАТО, со години претставува симбол на трагедијата и отпорот на српскиот народ. За многумина, таа е и потсетник на жртвите од 1999 година, поради што експерти за архитектура и културно наследство остро се спротивставија на нејзиното рушење.
„Оваа зграда е архитектонско ремек-дело и треба да остане јавен споменик, а не приватен хотел,“ изјави архитектот Миљан Салата, предупредувајќи дека уривањето ќе претставува „опасен преседан“ во односот кон културното наследство на Србија.
Сепак, инвестициската фирма Афинити Партнерс, со седиште во Мајами и во сопственост на Кушнер, веќе потпиша договор за 99-годишен закуп на земјиштето со владата во Белград. Проектот предвидува изградба на облакодер-хотел кој, според најавите, ќе биде дел од глобалниот бренд на семејството Трамп.
Политички притисок и сомнителни процедури
Проектот првично беше стопиран во мај, откако медиумите открија сомневања за фалсификувани документи со кои се укинала заштитата на објектот како културно добро. Истрагите сè уште траат, но со новиот „посебен закон“, донесен со 130 гласа „за“ и 40 „против“, реконструкцијата е прогласена за „итен проект од државен интерес“, што им овозможува на институциите без одлагање да издаваат сите неопходни дозволи.
Поддржувачите на законот тврдат дека станува збор за значаен чекор кон модернизација на Белград, додека противниците предупредуваат дека станува збор за политички и економски договор со потенцијални последици по јавниот интерес.
Вучиќ под оган и нови протести во Белград
Претседателот Александар Вучиќ, кој повеќепати го има угостено Кушнер во Белград и отворено го поддржува проектот, повторно се најде под силен јавен притисок.
За време на гласањето, пред парламентот се собра мала група демонстранти, меѓу кои и мајката на едно од загинатите лица во минатогодишната трагедија на новата железничка станица во Нови Сад. Таа штрајкува со глад, барајќи одговорност за смртта на нејзиниот син и уште 15 жртви, обвинувајќи ја владата за корупција и негрижа.
Во атмосфера на општа недоверба и поделено општество, Србија повторно се соочува со прашањето – дали иднината на главниот град треба да се гради врз урнатините на неговото минато.
