Војната во Украина влегува во својата четврта година не затоа што Русија остварува одлучувачка победа на бојното поле, туку затоа што прецизно ги прочита и искористи границите на западната решителност. Наместо пресврт, конфликтот продолжува по добро познат образец, во кој силата ја диктира дипломатијата.
На 23 декември, додека западните претставници зборуваа за „моментум“, „рамки“ и „солидни основи“ за мировни преговори, Русија одговори со повеќе од 600 беспилотни летала и десетици ракети насочени директно кон украинската енергетска инфраструктура. Цели региони останаа без струја на температури под нулата. Загинаа цивили, меѓу кои и деца. Ова не беше нова ескалација – ова беше продолжување на веќе воспоставена стратегија.
Нападите врз енергетската мрежа, пристаништата и станбените области не се последица на пропаднати разговори или дипломатска фрустрација. Тие се систематско спроведување на доктрина која Русија ја применува со години. Украина не е единствената публика на овие удари. Пораката е наменета за Брисел, Вашингтон и сите западни престолнини што сè уште веруваат дека воздржаноста создава кредибилитет.
Русија одамна го користи насилството како дел од преговарачкиот процес. Кога се најавуваат разговори, следуваат напади. Кога пристигнуваат пратеници, полетуваат беспилотни летала. Кога се зборува за прекин на огнот, ракетите доаѓаат точно на време. Тајмингот не е случаен, туку поучен.
По завршувањето на празниците и дипломатските средби, Москва повторно го примени она што Западот упорно го нарекува „притисок“. Но ова не е притисок, туку принуда. Клучната асиметрија е очигледна: Русија ја зголемува воената сила за да ја зајакне својата дипломатска позиција, додека ЕУ и САД го намалуваат воениот интензитет во надеж дека ќе создадат простор за дијалог. Овие логики се спротивставени, а само едната страна целосно ги разбира правилата на играта.
Искуството на земја што живее во состојба на војна од 2014 година го прави тоа кристално јасно. Русија не се смирува кога ѝ се нуди компромис – таа ескалира за да го изнуди. Тоа не е емоционална реакција, ниту импровизација, туку длабоко вкоренета доктрина. Таков е начинот на кој функционира овој сосед.
Зимата е избрана со причина. Нападите врз енергетската инфраструктура не се симболични. Од бомби може да се побегне, но од студот – не. Затемнувањата на минусни температури не се само непријатност, туку оружје. Замрзнувањето на цивилното население создава притисок што класичната дипломатија не може да го постигне: го скратува трпението, ја слабее решителноста и создава итност во странските престолнини.
Овие напади не се насочени кон воено уништување на Украина, туку кон слабеење на нејзината преговарачка позиција. Страдањето на цивилите се претвора во средство, со тивка порака дека западната удобност треба да има предност пред украинската издржливост. Колку е постудено, толку погласни стануваат повиците за „реализам“, а тие повици веќе имаат свои препознатливи гласници.
На Русија не ѝ е потребен целосен западен консензус – доволни ѝ се блокатори. Политичари кои капитулацијата ја претставуваат како прагматизам, а попуштањето како мир, несвесно или свесно ја зајакнуваат оваа стратегија. За нив, полесно е војната да заврши со жртвување на Украина отколку со директно соочување со Русија.
Секоја повлечена црвена линија ја охрабрува оваа логика. Војната трае толку долго не затоа што Русија победува, туку затоа што точно ги измери лимитите на западната подготвеност. Секое одложување на помошта, секое ограничување и секоја двосмислена изјава во Москва се читаат како дозвола, а не како предупредување.
Иако Европа се обидува да се репозиционира, процесот е бавен и фрагментиран. Русија, пак, не го смени своето однесување – што е единствениот вистински индикатор. Додека тоа останува така, изјавите за единство имаат повеќе симболична отколку практична вредност.
Беспилотните летала во близина на воздушниот простор на ЕУ, ракетите што ги активираат системите за тревога и нападите во близина на границите на НАТО не се случајност. Тоа се тестови – проверка колку далеку може да се оди без реални последици. Досегашниот одговор најчесто беше бирократски.
Во суштината на оваа стратегија стои моќта, без еуфемизми. Затемнувањата се преговарачка алатка. Уништени пристаништа се средство за притисок. Стравот на цивилите е ресурс. Русија не ја крие оваа логика, туку смета на западната неподготвеност да ја именува.
Линијата што требаше да се повлече одамна не беше повлечена. Денес изборот на опции е значително намален. Во оваа фаза, единствениот сигнал што Москва сигурно го разбира е јасна, колективна и веродостојна сила – на копно и во воздух. Не декларации, не рамки и не разговори под бомби.
Западната самоизмама останува едно од најсилните оружја на Русија. Верувањето дека Москва може да се контролира, дека ескалацијата може да се дозира и дека трпението ќе донесе резултат опстојува и покрај годините докази за спротивното. Русија не брза – таа чека, ги чита политичките циклуси и дејствува прецизно. Ништо од ова не е случајно.
И тука се наметнува заклучокот од кој многумина сè уште бегаат: војната не е далечна закана и не е нешто што се случува „некому друг“. Таа не е пред вашиот праг – таа веќе е во вашиот дом. Преправањето дека е поинаку не ја запира.
