Дел од долгиот план на американскиот претседател Доналд Трамп за ставање крај на војната во Украина веќе протече во јавноста минатата недела, отворајќи лавина реакции во САД, ЕУ и пошироко. Документот од 28 точки, кој според Белата куќа е изготвен од американската администрација и официјално одобрен од Трамп, бил предмет на разговори меѓу САД и Украина за време на средбата во Женева изминатиот викенд.
Дополнителна конфузија се создаде откако дел од американските сенатори тврдеа дека државниот секретар Марко Рубио им признал дека документот всушност го одразува ставот на Москва. Подоцна, Рубио јавно истакна дека планот е „напишан во Вашингтон“, но дека навистина содржи предлози доставени од руската страна. Москва, пак, го објави документот јавно, што дополнително ја подгреа политичката атмосфера.
Европските лидери изразија сериозна загриженост, нарекувајќи го нацрт-планот премногу попустлив кон Русија и предупредувајќи дека предлогот „бара дополнителна работа“ пред да може да се земе предвид како реална основа за договор.
Познати се пет клучни точки од првичниот нацрт:
Прво, Трамп го поставил 27 ноември, Денот на благодарноста, како рок Украина да го прифати планот. Сепак, според него, рокот е флексибилен ако преговорите продолжат во позитивна насока.
Второ, најконтроверзниот дел – територијалните отстапки. Украина би морала да се повлече од делови од Донецката област кои моментално ги контролира, со што би се создала „тампон зона“. Контролата на Русија врз Донецк, Луганск и Крим би добила меѓународно признание, вклучувајќи го и полуостровот анектиран во 2014 година.
Трето, Украина би морала да ги намали своите вооружени сили на 600.000 луѓе, иако годинава бројот на активен персонал наводно достигнувал околу 880.000.
Четврто, Киев ќе биде обврзан да се откаже од идејата за влез во НАТО, но ќе може да продолжи да ја следи европската интеграција и членството во ЕУ како стратешка насока.
Петто, Русија би била повторно интегрирана во глобалната економија – елемент што Западот го гледа со голем опрез, сметајќи дека таквата концесија би можела да ја поткопа моменталната санкциска политика.
Иако нацрт-документот е далеку од финална верзија, и САД и Украина тврдат дека во Женева биле предложени значајни измени и појаснувања. Според американската страна, украинската делегација смета дека актуелниот нацрт „во значителна мера ги рефлектира нивните државни интереси“ и нуди практични гаранции за безбедност на краток и на долг рок. Овие корекции засега не се јавно објавени.
Сегашните информации укажуваат дека процесот на преговори е далеку од завршен, а реакциите од Европа и политичарите во САД најавуваат дека предлогот на Трамп ќе остане тема на жестоки дебати во наредниот период.
