Данска, иако географски мала, сè почесто се наоѓа во фокусот на големите геополитички игри. Причината е Гренланд, најголемиот остров на светот, кој станува критична точка за глобалната безбедност – поради својата стратешка положба, природни ресурси и воена важност во Арктикот.
Во последниве недели, данската морнарица спроведува интензивни вежби во арктичките води, испраќајќи јасна порака: „Ја штитиме Данска,“ како што изјави генерал-мајорот Сорен Андерсен од Арктичкото командување.
Растечка геополитичка тензија
Иако официјално нема непосредна воена закана, загриженоста расте од повеќе насоки:
- Русија значително ги прошири своите воени капацитети на Арктикот.
- Кина се самопрогласува за „близу-арктичка држава“ и инвестира во инфраструктура за нови трговски рути.
- САД, предводени од потенцијално враќање на Доналд Трамп, повторно отвораат прашања околу контролата врз Гренланд, дури и со отворени изјави за насилно преземање.
Идејата на Трамп од 2019 година – кога јавно понуди да го купи Гренланд – беше отфрлена од Копенхаген како „апсурдна“, но повторното спомнување на Гренланд во американските политички кругови предизвикува нови тензии, особено во контекст на изборната кампања во САД.
Одбрана и одлучност
Во одговор на сите потенцијални закани, Данска:
- Инвестира над 2 милијарди долари во арктичка одбрана
- Набавува системи за противвоздушна одбрана во вредност од 9 милијарди долари од европски, а не американски производители – што е јасен дипломатски сигнал
Според западни аналитичари, Копенхаген испраќа порака на независност, иако е лојален НАТО-сојузник. Нивната цел е да покажат дека малите држави имаат капацитет и волја да ги штитат своите територии, дури и кога се наоѓаат меѓу амбициите на најголемите сили.
Гренланд – повеќе од остров
Гренланд не е само стратешка воена позиција – тој е и дом на огромни резерви на ретки минерали, мали заедници со историско наследство и уникатна арктичка природа. Неговата геополитичка важност продолжува да расте во време на глобално затоплување, нови поморски патишта и трка за ресурси под мразот.
Заклучок: Дали Гренланд е следната цел? Можеби не веднаш. Но една работа е сигурна – Гренланд не е повеќе само далечен остров, туку симбол на новата глобална арктичка борба каде се вкрстуваат интересите на Вашингтон, Москва, Пекинг и... Копенхаген.
