Ормутски теснец: Што ќе значи ако Иран го затвори главниот нафтен коридор?
Ормутскиот теснец е еден од најважните и најпрометни бродски патишта во светот, преку кој минуваат околу 20% од глобалната нафта и гас. Лоциран на влезот од Персискиот Залив, помеѓу Иран на север и Оман и Обединетите Арапски Емирати на југ, теснецот има ширина од само 33 до 50 километри и е клучен за транспортот на сурова нафта од земјите од Заливот.
Клучни факти за теснецот
- Се проценува дека дневно низ Ормутскиот теснец минуваат околу 20 милиони барели нафта, со вредност од речиси 600 милијарди долари годишно.
- Теснецот е главна транзитна рута за нафта и гас од земји како Иран, Саудиска Арабија, Ирак, Кувајт, Катар и ОАЕ.
- Азиските економии како Кина, Индија, Јапонија и Јужна Кореја се силно зависни од увозот преку овој теснец.
Последиците од евентуално затворање
- Блокадата би предизвикала значителни пореметувања во светските енергетски пазари, со нагло зголемување на цените на нафтата.
- Зголемените трошоци за гориво и транспорт би можеле да ја зголемат инфлацијата и да го погодат глобалниот економски раст.
- Земјите од Заливот, кои во голема мера зависат од извозот на нафта, како Саудиска Арабија и Иран, би претрпеле големи економски штети.
- Блокадата би ги погоди и големите азиски увозници, што би предизвикало прекини во производството и зголемување на цените на стоките.
Како би можел Иран да го затвори теснецот?
Иран има територијални води во теснецот, па би можел да го блокира со поставување морски мини и употреба на брзи бродови и подморници. Иранската морнарица и Исламската револуционерна гарда имаат средства за извршување на такви акции, но тоа би довело до сериозен конфликт со САД и нивните сојузници, кои би можеле брзо да го ослободат протокот преку воени операции.
Дали има алтернативи?
Земјите од Заливот веќе развиваат алтернативни патишта за извоз:
- Саудиска Арабија користи нафтовод Исток-Запад за транспорт на до 5 милиони барели дневно.
- ОАЕ имаат цевковод кон Оманскиот Залив со капацитет од 1,5 милиони барели.
- Иран го отвори нафтоводот Горех-Џаск кон Оманскиот Залив, кој може да пренесува околу 350.000 барели дневно.
Сепак, овие алтернативи можат да пренесат околу 15% од вкупната количина нафта што минува низ теснецот, што не е доволно да ја компензира целосната блокада.
Дали Иран ќе го направи тоа?
Иранскиот парламент го одобри предлогот за затворање на Ормутскиот теснец, но конечната одлука е во рацете на Врховниот совет за национална безбедност. Иако Иран постојано се заканува со затворање на теснецот, тоа досега не го спроведе поради можните сериозни економски и геополитички последици.
Американскиот државен секретар Марко Рубио предупреди дека затворањето би било „економско самоубиство“ за Иран и ги повика Кина и други земји да влијаат врз Техеран за да го спречат тоа.
