Иако пушењето е најголемиот ризик-фактор за рак на белите дробови, новите медицински податоци покажуваат дека болеста сè почесто се појавува и кај луѓе кои никогаш не пушеле. Лекарите предупредуваат: ризикот никогаш не е нула, а причините се многу посложени отколку што изгледа.
Ризикот постои дури и без пушење
Според д-р Џон Бријард од Центарот за рак „МД Андерсон“, иако избегнувањето на цигари драматично го намалува ризикот, постојат и други фактори кои можат да го предизвикаат развојот на болеста.
Што го предизвикува ракот на белите дробови кај непушачите?
1. Генетски мутации – најчеста причина
Кај непушачите најчесто се откриваат специфични генетски промени, особено мутации на генот EGFR. Овие мутации го нарушуваат нормалниот раст и делба на клетките и создаваат услови за појава на тумор.
2. Штетни влијанија од околината
Дури и без цигари, белите дробови можат да бидат изложени на опасни материи:
- пасивно пушење
- радиоактивниот гас радон што природно се таложи во домовите
- издувни гасови и урбано загадување
- хемиски материи на работното место (азбест, арсен, хром)
- чест контакт со чад од печки, камини или шумски пожари
3. Семејна историја
Ако во најблиското семејство имало болни од рак на белите дробови – особено на помлада возраст – ризикот за другите членови е значително повисок.
4. Други болести
Одредени состојби, како ХИВ-инфекција, можат да го зголемат ризикот од рак на белите дробови кај луѓе кои никогаш не пушеле.
Најчестиот вид рак кај непушачите
Најзастапен тип е аденокарцином, форма на неситноклеточен рак, кој често расте бавно и се развива во надворешните делови на белите дробови. Токму затоа долго време може да остане незабележан.
Симптоми на кои треба да внимавате
Раните симптоми често се „тивки“, но кога ќе се појават, најчести се:
- постојана кашлица
- отежнато дишење
- болка во градите
- засипнатост
- хроничен замор
- необјаснето слабеење
Ако симптомите траат подолго од неколку недели, потребна е лекарска проверка.
Модерни методи на лекување
Денешната медицина нуди многу повеќе можности отколку порано. Третманите зависат од стадиумот и типот на ракот:
- Хирургија – најчесто во рана фаза
- Радиотерапија – сама или комбинирана со хемотерапија
- Хемотерапија – за намалување или отстранување на туморот
- Целни терапии – лекови насочени кон специфични мутации
- Имунотерапија – го активира имунитетот да ги уништи канцерогените клетки
Како да се намали ризикот?
Иако генетиката не може да се промени, многу фактори се под наша контрола:
- избегнување на тутун и пасивно пушење
- тестирање на домот за радон
- користење заштита на работни места со хемиски материи
- избегнување долга изложеност на урбано загадување
- вентилација во домот кога се користат печки или камини
