Во фокусот на дебатата за Предлог буџетот на Владата се најдоа судиите и обвинителите, кои бараат значително зголемување на средствата за правосудството и целосна автономија во трошењето на буџетот.
Параметрите на буџетот
- За судовите е предвидено 0,8% од државниот буџет, за обвинителите 0,4%, односно вкупно 1,2% од сите народни пари.
- Засега ова е само плафон, кој не е целосно искористен. Судовите добиваат 0,66% од буџетот (44,7 милиони евра), од кои најголем дел (38,3 милиони) оди за плати. Обвинителството добива 0,21% од буџетот (14,4 милиони евра), од кои 10,6 милиони се за плати.
Платите
- Основната плата на судии и обвинители се движи од околу 86.000 денари, додека врвните судии и државниот обвинител земаат до 122.000 денари.
- Во споредба со просечната плата во државата, тоа е од 2,3 до 3,2 пати повеќе. За споредба, врвните лекари во Клиничкиот центар имаат слична основна плата.
Работен обем и споредба со Европа
- Според CEPEJ (Совет на Европа), македонските обвинители работат на 170-200 предмети годишно, што е под или во рамките на европскиот просек (204 предмети годишно).
- Судскиот систем е „над просек“ кога се брои бројот на судии: 22,3 судии на 100.000 жители, додека европскиот просек е 17. За споредба: Холандија 15, Белгија 14,6, Италија 12,2, Франција 11,3.
Финансиски аспекти
- Споредбено, трошењето на правосудството во Македонија е околу 0,39% од БДП, нешто над европскиот просек (0,33–0,35%).
- Од бројот на обвинители: во 2023 имало 179, а во 2024 169 обвинители, што е под предложените 261 обвинител потребни за оптимално функционирање според Јавното обвинителство.
Заклучок
- Македонските обвинители и судии не се подвоено платени во споредба со Европа, а дел од нивниот работен обем е близу до европскиот просек.
- Иако се бара поголем буџет и автономија во трошењето, податоците покажуваат дека основните параметри на правосудството во Македонија се споредливи или над европскиот просек, особено кога станува збор за бројот на судии.
- Прашањето останува дали барањето за повеќе пари и автономија е оправдано, земајќи ги предвид европските показатели и постојниот обем на работа.
Ако сакаш, можам да направам и практична споредба на плати и работен обем помеѓу Македонија и неколку земји од ЕУ, визуелно прикажана во табела. Тоа ќе ја направи анализата уште појасна. Дали да го направам тоа?
