Во време кога вештачката интелигенција нуди брзи одговори, човечкиот мозок ретко влегува во подлабоки процеси на размислување. Истражувањата покажуваат дека премногу потпирање на AI ја намалува активноста на когнитивните функции што создаваат трајна меморија, што значи дека знаењето побрзо бледнее и потешко се применува во реални ситуации.
Современата удобност на информации со еден клик го олеснува добивањето на готови одговори, но тоа доаѓа со цена. Кога мозокот не мора да обработува, споредува и анализира информации, процесите што градат долгорочна меморија остануваат неактивни. Психолозите го нарекуваат ова когнитивно одложување – зависност од алгоритмите додека менталните способности се минимално ангажирани.
Докази од истражувања
Студијата на професорите Шири Мелумад и Џин Хо Јун опфатила седум експерименти со повеќе од 10.000 учесници. Резултатите покажале дека луѓето кои користат големи јазични модели, како ChatGPT, стекнуваат површно знаење во споредба со оние кои сами истражуваат и проверуваат информации.
Користењето на AI довело до пократки и поопшти одговори, помало ментално ангажирање и послаба способност за примена на наученото во нови ситуации.
Зошто активното учење е поважно
Кога бараме информации сами, обработуваме повеќе извори и ги поврзуваме податоците, мозокот создава сложени невронски врски кои градат трајна меморија. Критичката анализа и споредбата овозможуваат подлабоко разбирање и развиваат способност за независни заклучоци, што пасивното користење на AI не го обезбедува.
AI како помош, а не замена
Вештачката интелигенција не е непријател на учењето. Таа е корисна за брза ориентација и поттикнување на истражувањето, но проблемот се јавува кога станува единствен извор на знаење. Најдобрите резултати се постигнуваат кога AI се користи како поддршка, додека човекот останува активно ангажиран.
Како да се зачува длабочината на учењето?
- Проверката на повеќе извори и споредбата на информации остануваат клучни.
- Активното размислување и критичката анализа ја поттикнуваат долгорочната меморија.
- Комбинацијата на „машинска помош“ и интелектуален ангажман го одржува мозокот активен и ја зачувува способноста за концентрирано размислување.
Истражувањата јасно покажуваат: премногу пасивно потпирање на AI води до површно знаење. Вистинската сила е во комбинирањето на технологијата со сопствениот интелект, што овозможува трајно учење и развој на критичката мисла.
