Еди Рама планира да ја направи Албанија првата земја без готовина до 2030 година, во обид да се справи со сивата економија, затајувањето даноци и движењето на нелегални пари. Во држава каде што „готовината е крал“, ова е амбициозен и контроверзен план.
Зошто сака да ја елиминира готовината?
- Голем дел од економијата се одвива „под радарот“ – без фактури, без даноци, без контрола.
- ЕУ извештајот ја критикува Албанија за „високо ниво на неформална економија“ која ја попречува конкуренцијата и ги намалува државните приходи.
- Се проценува дека сивата економија сочинува 29% до 50% од БДП на земјата.
Предизвиците
- Недоверба кон банките: Истражувања покажуваат дека само 34% од Албанците им веруваат на банките, а помалку од половина имаат банкарска сметка.
- Историскиот багаж од 1990-тите: пирамидални шеми уништиле заштеди на илјадници граѓани и довеле до бунт, хаос и околу 2.000 жртви. И по 30 години, довербата сè уште не е обновена.
- Готовината е длабоко вкоренета: голем број услуги – како фризерници, бутици, кафулиња – сè уште не прифаќаат картички.
Следни чекори
- Владата ќе подготви национален план за транзиција кон безготовинско општество.
- Ќе се воведат ограничувања за купување со физичка валута.
- Ќе се работи на зголемување на довербата во банкарскиот систем и дигитализација на плаќањата.
Споредби со други земји
Иако развиени земји како Шведска, Естонија и Ирска веќе напредуваат кон безготовински општества, Албанија се соочува со уникатен историски, економски и културен контекст што го отежнува процесот.
Рама гледа на дигитализацијата како на економски и општествен пресврт, но успехот на планот ќе зависи од тоа дали јавноста ќе се убеди дека овојпат – парите не им бегаат.
