Дали светлечкото тело кое неодамна влезе во нашиот Сончев систем е само уште една обична комета, или, можеби, нешто сосема поразлично – вселенски брод од друга цивилизација? Во светот на науката во последните недели се води интензивна дебата, по изјавите на реномираниот физичар од Харвард кој неодамна алармираше за необичен меѓуѕвезден објект што поминува низ нашиот систем. Сега, тој оди чекор понатаму, сугерирајќи дека 3I/ATLAS можеби е вселенски брод со нуклеарен погон.
На 1 јули 2025 година, телескоп во Чиле, дел од ATLAS системот за рано предупредување, забележа необичен меѓуѕвезден гостин – 3I/ATLAS (познат и како C/2025 N1). Овој објект е третиот од ваков вид откриен во нашиот Сончев систем, по познатите Оумуамуа и 2I/Борисов.
3I/ATLAS се движи со голема брзина по хиперболична траекторија, минувајќи покрај Марс, Венера и Јупитер, пред да ја напушти нашата соларна област. Очекувањето е дека на крајот на октомври 2025 ќе биде најблиску до Сонцето, но тогаш ќе биде делумно закриен од него, што го отежнува набљудувањето.
Истражувањата укажуваат дека јадрото на 3I/ATLAS може да биде со пречник од неколку стотици метри до неколку километри, опкружено со светлечки облак од гас и прашина, што е типично за кометите.
Сепак, во блог-пост оваа недела, Харвардскиот физичар Лоеб објасни дека светлината која ја испушта објектот не се вклопува со вообичаените објаснувања за комети – таа не е само рефлектирана од Сонцето, ниту е резултат на гасови што се испуштаат. Според него, 3I/ATLAS може да произведува сопствена светлина, најверојатно од нуклеарен извор.
Лоеб објаснува: „Можеби 3I/ATLAS е вселенско летало напојувано со нуклеарна енергија, а прашината што ја емитува може да е резултат на насобрана нечистотија од меѓуѕвезденото патување.“ Тој додава дека, иако ова не може да се исклучи, потребни се дополнителни докази.
Тој ги отфрла другите природни извори на енергија, како што се црните дупки, радиоактивните фрагменти или триењето со меѓуѕвездениот гас, сметајќи ги за неверојатно слаби или неусогласени со набљудувањата.
Посебен интерес предизвикува и фактот што 3I/ATLAS нема класична кометна опашка која би се оддалечувала од Сонцето, иако сјајот кон него е присутен. Ова би можело да укажува дека објектот не исфрла ситна прашина типична за кометите.
Површинскиот спектар на објектот е „црвен“ и потсетува на цврсти површини слични на објектите од Кајперовиот појас, наместо на облаци од прашина, што дополнително ја зголемува мистеријата.
Лоеб наведува и други необични аспекти:
- Траекторијата на 3I/ATLAS е изненадувачки усогласена со орбиталната рамнина на планетите, што е многу малку веројатно за случаен меѓуѕвезден објект.
- Ќе помине блиску до неколку планети по патека која изгледа оркестрирана, што отвора можност за намера да биде набљудуван.
- Кога ќе биде најблиску до Сонцето, Земјата ќе биде од спротивната страна, што го отежнува набљудувањето – можеби намерно.
- Светлината која ја емитува може да биде самосјајна или вештачки генерирана.
Поради овие причини, Лоеб јавно ги повика НАСА и други вселенски агенции да испратат сонди како Juno и Mars Reconnaissance Orbiter да го испитаат објектот.
Во една поалармантна идеја, Лоеб дури го предложи сценариото дека 3I/ATLAS може да е вонземска шпионска сонда, што се вклопува во теоријата за „Темна шума“ – хипотеза за тивки и претпазливи вонземски цивилизации.
Меѓутоа, пошироката научна заедница засега останува скептична. Многумина сметаат дека има доволно докази кои го потврдуваат природното потекло на 3I/ATLAS како комета.
Набљудувањата на ултравиолетово зрачење покажаа емисии на хидроксид, што укажува на присуство на вода, а и анализите од TESS укажуваат дека објектот е активен на голема оддалеченост, што е типично за кометите.
Спектроскопските анализи од JWST откриле состојки како CO₂, водена пареа, CO, OCS и други гасови кои се во согласност со кометната природа на телото.
Експертите тврдат дека сјајот и недостатокот на опашка може да се објаснат и со природни феномени, како што е анизотропното губење на маса, и не прифаќаат лесно вонземски објаснувања.
Заклучокот од повеќето астрономи е дека 3I/ATLAS е природна меѓуѕвездна комета, но не се исклучува дека ова мистериозно тело ќе ни донесе уште многу изненадувања во иднина.
