Крим: Клучна територија за Русија и Украина во контекст на војната
Полуостровот Крим, кој беше нелегално анексиран од Русија во 2014 година, долго време е предмет на желби за контрола од страна на Москва. Русија инсистира на тоа дека Украина треба официјално да ја предаде територијата како дел од мировен договор, нешто што Украина категорично го одбива.
Стратешката важност на Крим е голема, особено во напорите предводени од САД за завршување на војната во Украина. За Москва, контролата на оваа територија не е само симболична, туку и од суштинско значење за воените и економските интереси во Црното Море.
Руска анексија на Крим
Во 2013-2014 година, популарна револуција во Украина го симна од власт прорускиот претседател Виктор Јанукович. Додека Украина беше во хаос, Владимир Путин ја искористи ситуацијата за да испрати руски војници и да го преземе Крим, полуостров на Црното Море.
Русите пристигнаа во Крим во униформи без ознаки, а кратко потоа Путин организираше референдум за присоединување на Крим кон Русија, кој беше отфрлен како нелегален од Украина и Западот. Анексијата на 18 март 2014 беше призната само од неколку земји, вклучувајќи ја Северна Кореја и Судан.
Во Русија, оваа акција предизвика голема патриотска еуфорија, а слоганот „Крим е наш“ стана популарен. Путин го нарече Крим „свето место“ и започна со прогонувањето на оние кои јавно тврдеа дека Крим е дел од Украина.
Зошто е важен Крим?
Русија со векови водела борби за контрола на Крим. Во 1954 година, советскиот лидер Никита Хрушчов го “префрлил” Крим од Русија во Украина, кога двете земји биле дел од СССР. По распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година, Крим стана дел од независна Украина.
По анексијата во 2014, Крим останал дел од Украина речиси 60 години и станал важен дел од идентитетот на државата. За Украина, задржувањето на Крим е клучно, и претседателот Зеленски повеќе пати ја истакнал својата определеност дека Русија „нема да го украде“ Крим.
Крим е стратешки важен за контрола на активностите во Црното Море, кое е важен коридор за транспорт на жито и други стоки од светската трговија.
Улогата на Крим во војната
Пред полномасовната инвазија на Русија во февруари 2022 година, Москва веќе распоредила војски и оружје на Крим, што им овозможило на руските сили брзо да го заземат јужниот дел од Украина во првите недели на конфликтот.
Од тогаш, Крим стана главно боиште, со украински напади со дронови и бомбардирање, кои имаат за цел да го ослободат Крим од руската контрола. Нападите биле насочени кон руската Црноморска флота, складишта за муниција, а особено важен за Путин, и Керчкиот мост, кој го поврзува Крим со Русија, кој беше нападнат во октомври 2022 и повторно во јули 2023.
Какво е мислењето на јавноста во Украина?
Според последните анкети, голем дел од украинската јавност признава дека дел од територијата мора да биде предадена како дел од мировниот договор, бидејќи не постои начин да се врати воената контрола врз Крим. Меѓутоа, некои во Украина сметаат дека таквото предавање може да биде привремено и дека формалното предавање на Крим би го направило скоро невозможно да се врати во иднина.
Претседателот на САД, Доналд Трамп, изјави дека смета дека Зеленски е подготвен да го предаде Крим, додавајќи дека „Крим ќе остане дел од Русија“, и дека „сите го разбираат тоа, бидејќи е со нив веќе долго време“.
Какво е мислењето на луѓето што живеат во Крим?
Пред војната, на Крим живееле околу два милиони луѓе. Проценките велат дека околу 12% од нив биле Татари, кои силно се противеа на анексијата на Крим од Русија во 2014 година. Од тогаш, многумина од нив станаа политички затвореници.
Сепак, голем дел од денешните жители на Крим се Руси. Откако Русија ја презела контролата, на Крим се преселиле до 800.000 Руси, додека околу 100.000 Украинци го напуштиле полуостровот.
