Во последните три години, руската јавност живее во сенка на страв и тајни. Од почетокот на инвазијата на Украина, повеќе од 75 истакнати руски фигури – олигарси, генерали, политичари и менаџери – загинаа во низа настани кои сè повеќе наликуваат на сценарија од шпионски трилер. Смртта кај сите се води како „несреќен случај“, „самоубиство“ или „природни причини“, но бројот и природата на овие инциденти ги тера дури и најлојалните поддржувачи на Кремљ да се прашуваат – што навистина се случува?
Последен што го загуби животот е поранешниот министер за сообраќај Роман Старовојт. Пронајден е мртов во својот луксузен стан во Москва, а локалните медиуми јавуваат дека се застрелал со пиштол кој наводно му го подарил лично Владимир Путин. Само неколку дена претходно бил разрешен од функцијата гувернер на Курската област – регион кој доживеа силни украински напади.
Слична мистериозна судбина го снајде и Евгениј Пригожин, лидерот на Вагнер. По обидот за вооружен бунт против Кремљ, неговиот авион падна во Русија. Смртта беше формално потврдена, но многумина веруваат дека тоа беше „казна“ од врвот на власта.
Низ Русија се редат смртни случаи: падови од прозорци, чудни давења, срцеви удари кај луѓе без здравствени проблеми, дури и исчезнувања без трага. Меѓу жртвите се и шефот на „Лукоил“ Равил Маганов, кој „случајно“ паднал од болнички прозорец, и финансиската директорка на Западниот воен округ Марина Јанкина, која загинала на идентичен начин. Некои се удавени во бањи, други паднале по скали, а има и неколку случаи на труење без официјално објаснување.
Критичарите сметаат дека станува збор за внатрешни чистки и елиминација на потенцијални противници. Според истакнати политички аналитичари, таквите „несреќи“ се дел од тактиката на страв, која ја одржува стабилноста на врвот на режимот. Американскиот експерт Џефри Винтерс посочува дека во земја како Русија, невозможно е да умре милијардер без знаење на државата.
Украинските власти не остануваат тивки. Советникот Михајло Подољак порача дека во Русија секоја нелојалност се казнува – со живот. Би-Би-Си го нарече овој феномен „синдром на ненадејна смрт кај влијателни Руси“, потсетувајќи дека ваквите случаи не започнале со војната. Веќе пред неколку години, серија сомнителни смртни случаи, како оној на Борис Березовски, го најавија она што денес станува нормалност.
Поранешната советничка на Белата куќа, Фиона Хил, предупредува: во авторитарни системи, не треба да се очекуваат демократски методи. Според неа, овие смртни случаи не се изолирани трагедии – тие се дел од широка војна што Москва ја води и внатре и надвор, преку заплашувања, ликвидации и дезинформации.
Што е вистина, а што параноја – останува непознато. Но едно е сигурно: во круговите на моќ во Русија, секој прозорец, секоја бања, секој чекор – може да биде последен.
