Неодамнешниот инцидент на Медицинскиот факултет во Белград, кога ученик беше повреден поради навивачка маица, повторно го актуализира прашањето за кодексот на облекување во училиштата низ регионот. Наставниците и експертите предупредуваат дека училиштата постепено го губат чувството за пристојност и дека облеката на дел од учениците повеќе потсетува на излегување, отколку на училишна средина.
Во бројни училишта денес може да се видат голи стомаци, пирсинг, мини-здолништа, бермуди, хеланки, шминка и вештачки нокти, што за многумина претставува симбол на пад на воспитните вредности. Даниела Трајковска-Здравеска во својата анализа за „Нова Македонија“ пишува дека некогаш беше незамисливо ученик да дојде на училиште во тренерка, додека денес тоа стана секојдневие и дел од „дрес-кодот“.
За да го спречи овој тренд, Тринаесеттата белградска гимназија воведе строг кодекс на облекување, со кој се забранува носење шорцеви, мини-здолништа, кратки маички, маички со прерамки и хеланки. Училиштето предвидува и санкции – прво предупредување, а потоа намалување на оценката во однесување. Иако реакциите беа поделени, мнозинството граѓани го поддржаа овој потег, сметајќи дека училиштето треба да биде место на воспитување, а не модна писта.
Наставниците во Србија предупредуваат дека проблемот не е само во гардеробата, туку и во однесувањето. Според нив, учениците доаѓаат со премногу шминка, долги нокти и провокативна облека, а училиштата се принудени да ги враќаат дома доколку не го почитуваат кодексот. Наставниците нагласуваат дека и професорите треба да бидат пример за учениците и да внимаваат на сопствениот изглед.
Слична ситуација се забележува и во училиштата во Скопје, каде што најчестиот избор на учениците се тренерки, хеланки и кратки маички. Наставниците велат дека најмногу модни „инциденти“ има кај осмо и деветто одделение, но најчесто се решаваат со разговор и укажување, без потреба од дисциплински мерки.
Во Македонија постои кодекс на облекување за сите основни и средни училишта, но неговото почитување зависи од наставниците и родителите. Неколку општини во Скопје, меѓу кои Гази Баба, Аеродром и Кисела Вода, веќе вовеле задолжително носење униформи, со цел да се намалат класните разлики и да се зголеми чувството на припадност кај учениците.
Директорите на училиштата се согласуваат дека униформите се корисни, но укажуваат дека треба да бидат бесплатни и достапни за сите. Во училиштата каде што униформите се воведени, учениците изгледаат поорганизирано и пристојно, а инцидентите со неприлично облекување се ретки.
Во средните училишта во Скопје униформи нема, но повеќето директори тврдат дека учениците генерално се придржуваат до кодексот на облекување. Професорите признаваат дека повремено има случаи со „голи стомаци“ или прекратки шорцеви, но дека ситуацијата се контролира со разговор. Идејата за воведување униформи во средните училишта сè почесто повторно се разгледува, но најголем проблем е финансискиот товар за родителите.
Во другите земји, состојбата е различна. Во Велика Британија и Австралија униформите се задолжителни и се сметаат за симбол на дисциплина и традиција. Во Италија и Грција се носат само во дел од училиштата, додека во САД тие се карактеристични претежно за приватните образовни институции. Во Азија, пак, Кина и Јапонија се познати по строгиот дрес-код, каде што униформите се носат со гордост и се сметаат за дел од националната култура.
Анализата на Трајковска-Здравеска завршува со заклучок дека пристојното облекување во училиштата не е прашање на мода, туку на воспитување и почит кон образовниот процес. Ако училиштето е место каде се учат вредности, тогаш и изгледот на учениците треба да ја одразува таа цел – достоинствено, уредно и со почит кон себе и кон другите.
